İbrahim Peygamber Kıssası ve Yiftah Örneği Üzerinden Geliştirilen Yorumlara Yanıtlar.+
Tevrat'taki Yiftah kıssası üzerinden İbrahim peygamberin kıssasına getirilen bazı eleştirel yorumlar incelendiğinde, bu yaklaşımların zaman zaman Kur'an'a yönelik olumsuz çıkarımlara yol açtığı gözlemlenmektedir. Bu tür yorumların temel iddiası özetle şöyledir:
Buna göre, İbrahim'in bu kurbanı kişisel bir kararla yaptığı ve bunu Allah'ın emri olarak aktaran Muhammed dahil sonraki peygamberlerin de yanıltıcı bir bilgi aktardığı iddia edilmektedir.
Yiftah, İsrailoğullarının bir hakimidir. Aralarından birçoğunun aynı zamanda peygamber olduğu ve Allah tarafından icazet verilip meşru yetkiyle Allah adına en üst seviyede karar veren bu hakimleri Kur'an'daki ulül emir gibi düşünebilirsiniz. Ancak bu kişiler bir demokratik seçimle ya da bir özel eğitimle gelmiyor.
[32:24] Sabrettikleri ve ayetlerimize tam bir bağlılık gösterdikleri için, onlardan buyruğumuzla doğru yola ileten önderler çıkardık. [Hakimler 2:16] Yahve onları yağmacıların elinden kurtaran hakimler çıkardı.
Yiftah'ın tek bir çocuğu vardı, kızı. Köleleri ve hayvanları da vardı. Yiftah'ın olayı şöyle anlatılır;https://kutsalkitap.info.tr/?q=Hakimler+11%3A29-40
Çevirideki bazı kısımları kalın yazalım;
- 29-30: Yahve'nin Ruhu Yiftah'ın üzerine indi. Yiftah, Gilat ve Manaşşe'den geçti, Gilat'taki Mispa'dan geçerek Ammonlular'a doğru ilerledi. Yahve'nin önünde ant içerek şöyle dedi:
- 31: onları yenip sağ salim döndüğümde beni karşılamak için evimin (dış) kapısından ilk çıkan, Yahve'ye adanacaktır. Onu yakmalık sunu olarak sunacağım.
https://biblehub.com/interlinear/judges/11-31.htm
- 37-38: Sonra ekledi: “Yalnız bir dileğim var: Beni iki ay serbest bırak, gidip arkadaşlarımla kırlarda gezineyim, kızlığıma ağlayayım.” Kız arkadaşlarıyla birlikte kırlara çıkıp bekaretine ağladı.
- 39: İki ay sonra babasının yanına döndü. Babası da içtiği andı yerine getirdi. Kıza erkek eli değmemişti.
- İsrail kızları her yıl kırlara çıkıp Gilatlı Yiftah'ın kızı için dört gün yas tutar oldular.
Yiftah'ın üzerine Ruh iniyor. Ve şu yemini ediyor;
"Yahve'nin (adanmışı) olacaktır VE(ya) yakmalık sunu olarak sunulacaktır"
Arapça'daki birçok ayette, İbranice'de ve de Türkçe'de olduğu gibi bu vav bağlacı sadece detaylandırma için kullanılmaz. Vav; "ve", "birlikte", "ama", "bu yüzden", "sonra", "veya" hatta daha da fazla bağlaç için görev görüyor.
Mesela Kur'an'da "veya" diyen vavlar;
- [19:26] Ye ve iç.
- [42:34] Helak eder ve bağışlar.
- [42:50] Erkekler ve kızlar.
- [74:37] İleri ve geri gitmek isteyenler.
Nitekim bir hakimin kızını yakmayı Allah'a teşekkür olarak dilemesi, her şeyden önce Kutsal Kitaplardaki insani kurban yasağıyla çelişen ve kabul edilemez bir yaklaşımdır.
[Yasa'nın Tekrarı 12:31] Tanrınız Yahve'ye bu biçimde tapınmayacaksınız. Onlar ilahlarına Yahve'nin tiksindiği iğrenç şeyler sunuyorlar. Oğullarını, kızlarını bile yakarak ilahlarına kurban ediyorlar.
Yiftah öyle söylemedi, adayacağını söyledi. Bunu da zaten olayın kendisi anlatıyor;
Kız, “Baba, Yahve'ye ant içtin” dedi, “Madem Yahve düşmanların olan Ammonlular'dan senin öcünü aldı, ağzından ne çıktıysa bana öyle yap.” → “Yalnız bir dileğim var: Beni iki ay serbest bırak, gidip arkadaşlarımla kırlarda gezineyim, kızlığıma ağlayayım.” → Kız arkadaşlarıyla birlikte kırlara çıkıp bekaretine ağladı. İki ay sonra babasının yanına döndü. Babası da içtiği andı yerine getirdi. Kıza erkek eli değmemişti. → İsrail kızları her yıl kırlara çıkıp Gilatlı Yiftah'ın kızı için dört gün yas tutar oldular.
Eğer kızın öleceği varsayılırsa, olayda kızı, babayı ve ulusu asıl ilgilendiren konunun bekaret olması, mahrum kalacağı bütün bir hayatın yanında son iki ayını dahi dağda bekaretine ağlayarak geçirmesi ve bu olayın İsrail'in oğlanlarını değil, özellikle kızlarını derinden sarsması gibi detaylar, bu yorumun bazı soruları beraberinde getirmesine neden olmaktadır.
Bu yorumun aksine, metindeki ifadelerden anlaşılması gereken durum, kızın yakıldığı değil, tapınağa adanmasıdır. Bu durumda, evlenip çocuk sahibi olma şansı kalmamıştır. Tıpkı Hanna'nın adağı gibi;
[1. Samuel 1:11] ve şu adağı adadı: “Ey Her Şeye Egemen Yahve, kulunun üzüntüsüne gerçekten bakıp beni anımsar, kulunu unutmayıp bana bir erkek çocuk verirsen, yaşamı boyunca onu sana adayacağım. Onun başına hiç ustura değmeyecek.”
Yani bu olay İbrahim'in kurbanına hiçbir şekilde benzemiyor.
Levent Sunay
- İbrahim'e emir direkt olarak lafzen Allah'tan gelir. Acilen uygulanmak üzere gelir.
- Doğrudan oğlu için gelir, ki İbrahim neye uğradığını şaşırır.
- Tıpkı Musa ve İbrahim'in kız isteyen uşağında olduğu gibi yolu melek gösterir. Götürülen yer kutsal dağdır. Karşılayan da yine melektir. Olay boyunca İbrahim'in kendisinin karar verdiği hiçbir detay yok. Emir İbrahim yönünden sadece yerine getirilir.
- Bu İbrahimin hevasından çıkan boş ve fevri bir yemin değil, bir emir olduğu ve yerine getirildiği için hem İbrahim hem İshak bunun sonucunda ödüllendirilir.
Bu kadar.
Bu makale orjinal makalenin düzenlenmiş halidir.
Kaynak: https://x.com/vahiylerderki/status/1931665636763083186
Düzenleyen: Levent SUNAY
Comments ()