Kurban Hakkında

Bilindiği üzere kurban İbrahim ile ilişkili en önemli ibadetlerden biridir tarihi süreç içerisinde. Her ne kadar kurban Adem'e uzanan bir ritüel olmasına rağmen sonraki süreçte bu, iman atamız olarak İbrahim ile büyük bir anlam kazanır. Bu anlamda vahiyler çerçevesinde İbrahim bağlamında kurbandan ne anladığımı anlatacağım.

Kurban esas itibariyle irade ile iman arasındaki bir gerilimdir. İbrahim, Allah tealanın emrine karşı kendi babalık içgüdüsünü bastırmak zorunda kalır.(Tekvin 22:2, Saffat 37:102) Bu, insanın akli değerler ile vahyin emirleri arasında yaşadığı içsel çatışmayı simgeler. Bu anlamda kişi akla ve vicdana muhalif olsa dahi iman ettiyse ilahi buyruklara teslim olmakla mükelleftir.

İbrahim'in yaşadığı şey sıradan bir itaati değil, derin bir içsel çatışma durumudur. Ancak imanı, bu buyruk Allah'tan geldiyse, mutlaka hikmeti olduğuna inanmayı gerektirir. Bu noktada ise İbrahim'in kararı, eğer bu buyruk Allah'tan ise, aklıma ters düşse dahi teslim olurum. zira ben aklıma değil, Allah'a inanıyorum. Aklımı veren de odur.

Bu çerçevede İbrahim'in kıssası kendi vicdanıyla çatışabilecek kadar radikal bir imanı temsil eder. Ancak sonuç itibariyle Allah oğulun öldürülmesini değil, teslimiyeti istemektedir. (Tekvin 22:12, Saffat 37:107) Dolayısıyla gerçek iman, aklı dışlamak değil, aklın sınırlarında dahi kişinin sadakatini sürdürebilmesidir.

Allah teala son anda bir hayvan gönderir ve çocuğun öldürülmesini istemediğini gösterir.(Tekvin 22:13, Saffat 37:107) Yukarıda da dediğim gibi bu, oğulun öldürülmesini istemediğini, aslen istenen şeyin kurbanın kendisi değil, niyetin, teslimiyetin ve gönlün açılmasıdır. Tevrat çerçevesinde bu olay, insan kurbanlarına karşı bir duruş olur.(Tesniye 18:10) Kur'an'a baktığımızda ise buna büyük bir fidye denmesi rahmetin ve karşılıksız bağışın bir temsili rolündedir.(Saffat 37:107) Bu çerçevede de Allah için kurban edilmesi gereken şey beden değil, kurban üzerinden istenen bencilliktir. Kurban bize neyin istendiğini değil, neyin istenmediğini gösterir. Bu anlamda onların etleri kanları Allah'a ulaşmaz ayeti de manidardır. (Hac 22:37)

Çocuk ise burada hem babalık sevgisinin hem de geleceğin temsilidir. Kurban edilmesi istenen şey sadece bir fert değil, gelecek, soy, aidiyet ve dünyevi bağlılıklardır bu anlamda. İbrahim'in sevgisi bu çerçevede Tanrı'nın ona verdiklerinin önüne koyup koyulamaması ile sınanmıştır. zira gerçek sadakat, Allah tealanın sana verdiği nimetleri bile onun önüne koymamaktır. En değerliyi feda etmeye hazır olmaktır. (Tekvin 22:2, Saffat 37:102)

Bu anlatı aynı zamanda bize imtihanın bazen insan aklını zorlayacak kadar çok edici olabileceğini gösterir. Saffat 37:106 ancak sonunda gerçek ortaya çıkar ve Allah insanı yok etmek değil, yüceltmek ister. Bu nedenle Kurban sadece kan değil, anlamdır.

Kur’an 37:106 "Bu apaçık bir imtihandı"

Tevrat Tekvin 22:12 "Şimdi Tanrı'dan korktuğunu biliyorum."

Referanslar

Tekvin 22:2 - Tanrı, “Şimdi tek oğlunu, sevdiğin İshak’ı al ve Moriya bölgesine git” dedi. “Orada sana göstereceğim dağlardan birinin üzerinde onu yakmalık sunu olarak sun.”
Tekvin 22:12 - Melek, “Çocuğa dokunma, ona hiçbir şey yapma!” dedi. “Şimdi Tanrı'dan korktuğunu biliyorum, çünkü tek oğlunu bile benden esirgemedin.”
Tekvin 22:13 - İbrahim çevresine bakınca çalılıkların arasında boynuzlarından yakalanmış bir koç gördü. Gidip koçu aldı, oğlunun yerine yakmalık sunu olarak sundu.
Saffat 37:102 - Çocuk kendisiyle birlikte koşacak çağa gelince babası dedi ki: “Yavrucuğum, rüyamda seni kurban ettiğimi görüyorum. Ne dersin?” Çocuk şöyle cevap verdi: “Babacığım, emrolunduğun şeyi yap. İnşallah beni sabredenlerden bulacaksın.”
Saffat 37:106 - Çünkü bu, apaçık bir imtihandı.
Saffat 37:107 - Biz de ona büyük bir kurbanla fidye verdik.
Tesniye 18:10 - Aranızda oğlunu ya da kızını ateşe kurban eden, falcılık yapan, büyücü, muskacı, medyum, ruh çağıran ya da ölülere danışan kimse bulunmayacak.
Hac 22:37 - Onların etleri de kanları da Allah’a asla ulaşmaz. Lakin ona ulaşan sizin takvanızdır. İşte bu şekilde onları sizin hizmetinize verdi ki, sizi doğru yola iletmesinden dolayı Allah’ı yüceltesiniz. İyilik edenleri müjdele.

Kaynak: Cumhur Erentürk